به گزارش اقتصادران، روزنامه تعادل نوشت:
امروزه با توجه به تغییرات آب و هوایی، مخاطرات اقلیمی از مهم‌ترین تهدیدها و چالش‌ها برای بشر محسوب می‌شوند که در این بین سیلاب، یکی از مرسوم‌ترین مخاطرات است. وقوع سیلاب‌های متعدد در کشور موجب جاری شدن میلیون‌ها متر مکعب آب در مناطق مختلف می‌شود که به اعتقاد کارشناسان می‌توان با ایجاد سدهای مربوط و استفاده از فناوری روز، کمبود آب مصرفی را در کشور تامین کرد.
اگرچه ایران به دلیل ویژگی‌های جغرافیایی، اقلیمی به عنوان یک سرزمین نیمه خشک شناخته شده است، اما به علت تنوع شرایط اقلیمی، همواره با بروز حوادث متعدد طبیعی و به ویژه طغیان و جریان نابهنگام آب‌های سطحی در بسیاری از مناطق کشور مواجهه بوده است و دلایلی مانند افت شدید سطح ایستایی آب‌های زیرزمینی، فرونشست زمین، تغییر کاربری بستر و حریم منابع مهم آبی سبب شده، چرخه حوادث غیر مترقبه طبیعی چون سیل همواره در کشور تکرار شود.
پدیده‌ای که در سال‌های مختلف از جمله سال ۹۸ شاهدآن بودیم و در چند روز اخیر نیز بسیاری از استان‌های کشور را فراگرفته است. بعضی از کارشناسان این بارش‌های سیلابی را نویدی برای رفع تشنگی زمین و احیای حوضچه‌های آبخیز عنوان می‌کنند، نظریه‌ای که باید صحت و سقم آن مورد بررسی قرار گیرد. چرخه سیل و خشکسالی بارها و بارها تکرار می‌شود و آب حاصل از آن نه تنها بدون استفاده می‌ماند و دردی از مشکل کم آبی کشور را برطرف نمی‌کند بلکه خسارات زیادی هم وارد می‌کند. حال، سوال اصلی این است که چرا با وجود پیشرفت‌های علمی کشور، برای حل این معضل مهم از روش‌های فناورانه موجود در دنیا استفاده نمی‌شود؟
در همین زمینه، علی قنادی اسلامی، کارشناس حوزه آب و انرژی اظهار کرد: سیل یک پدیده طبیعی است که از میلیون‌ها سال پیش، با طغیان رودخانه‌ها در پی بارندگی‌های زیاد در مدت زمان کوتاه، اتفاق می‌افتد. بسیاری از دشت‌های حاصل خیز دنیا، نتیجه انتقال رسوبات توسط رودخانه‌ها از مناطق نسبتا مرتفع به مناطق پست‌تر ایجاد شده است.
قنادی اسلامی افزود: بسیاری از تالاب‌های دنیا در پی همین سیلاب‌های طبیعی شکل گرفته‌اند، امروزه دخالت بشر در تغییر عوارض زمین و نیز ایجاد سازه‌های مختلف برای مقاصد متفاوت، باعث شده است که برخی مناطق، علیرغم اینکه حتی در گذشته‌های دور هم در محدوده و حریم سیلاب نبوده‌اند دچار سیل شوند.
وی افزود: پدیده سیل اگر همچون هزاران سال گذشته خود به صورت طبیعی باشد و بشر نیز اقدامات احتیاطی و حفظ حریم‌های موجود را رعایت کرده باشد، به سادگی مدیریت شده و از مزایای زیست محیطی آن می‌توان بهره فراوانی برد همانند بازیابی آبخوان‌ها در نقاط مختلف و نیز ایجاد تنوع و تجدید حیات با جابه‌جایی مواد مغذی توسط جریان سیلاب و…
این کارشناس حوزه آب و انرژی عنوان کرد: زمانی که ایجاد سیل به دلیل دخالت‌های انسانی در تغییر عوارض زمین، بدون در نظر گرفتن ملاحظات زیست محیطی و محاسبات فنی-مهندسی لازم باشد، این پدیده طبیعی تبدیل به یک پدیده مخرب شده و می‌تواند جان و مال مردم را به خطر اندازد. در این صورت این سیل کاملا غیرطبیعی بوده علیرغم اینکه امکان مدیریت آن نیز به دلایل مختلف وجود نداشته و ما نیز نباید با نگاهی کاملا جزیره‌ای (از دیدگاه محیط زیستی و اکوسیستم) آن را یک پدیده دارای مزایای فراوان بدانیم. بیان این موضوع ناشی از نقصان‌های مدیریتی است و نشان‌دهنده این است که سعی در لاپوشانی اشتباهات خود داشته ایم. در حالی که خسارت‌های جانی و مالی ایجاد شده می‌تواند تا سال‌های زیادی تبعات اقتصادی – اجتماعی به دنبال داشته باشد.
به گفته قنادی اسلامی، ما در کشور، آبگرفتی در شهرها که ناشی از مدیریت بسیار ناکارآمد و عدم زیرساخت‌های لازم شهری است را به حساب بارش زیاد یا سیل و طغیان رودخانه می‌گذاریم، در حالی که میزان حداکثر بارش‌های روزانه و حتی ساعتی در هر یک از مناطق کشور، قابل پیش بینی بوده و نسبت به بسیاری از مناطق پر باران دنیا مقدار کمی می‌باشد.برای اثبات این مدعا آمار هفتاد ساله در کشور موجود است.
وی عنوان کرد: ما با ایجاد تغییرات زیاد در عوارض طبیعی زمین، سعی در هدایت آب در مناطق نسبتا مرتفع، به سمت سدها کرده‌ایم و به حریم رودخانه‌ها هم تجاوز کرده‌ایم که با این کار، عملا آبخوان‌ها امکان بازیابی نداشته و از طرفی به دلیل استفاده از چاه برای کشاورزی، فشار زیادی روی سفره‌های زیرزمینی وارد کردیم که به ازبین رفتن پوشش گیاهی و فرونشست و نیز کاهش توانایی جذب آب در خاک منجر شده است که خود باعث ایجاد سیلاب می‌شود .
این کارشناس حوزه آب و انرژی بیان کرد: با هدایت آب بیشتر از ظرفیت سدها به سمت آنها باعث ایجاد مشکلاتی در هنگام بارش شده‌ایم، از طرف دیگر هم ورود سیلاب‌ها همراه با رسوبات به مخازن سدها، باعث کاهش ظرفیت مفید آنها هم شده است.
قنادی اسلامی گفت: با توجه به مصرف و برداشت بی‌رویه آب برای مصارف کشاورزی درکشور، این سیلاب‌های سالیانه نمی‌توانند مشکلات آبی کشور را مرتفع و کشور را از تنش‌آبی خارج کنند. مطابق گزارشی که اخیرا در مجله نیچر منتشر شده است میزان ذخایر آب زیرزمینی در کشور بسیار کاهش یافته و در آینده می‌تواند امنیت آبی کشور را با مشکل مواجه کند.
وی افزود: همچنین لازم به ذکر است که در برخی از کشورهای توسعه یافته، با کمک فناوری و اسکن مداوم مناطق مختلف (عوارض زمین)، توسط پهپاد در زمان کوتاهی می‌توانند با هر میزان بارش احتمالی، مناطقی که ممکن است دچار آبگرفتگی احتمالی و یا طغیان رودخانه‌ها را باعث شوند، را مشخص می‌کنند.
قنادی اسلامی خاطرنشان کرد: یادمان نرود که سیل مخرب به معنی عدم کنترل و مدیریت جمع‌آوری و ذخیره مناسب آب باران به صورت سطحی یا زیرزمینی است، چراکه در ذخیره زیرزمینی امکان تبخیر و هدرروی حذف می‌شود؛ بنابراین هر سیلاب مخرب و ویرانگری در دنیای امروز، به معنی عدم توانایی در مدیریت آن است.
این کارشناس حوزه آب و انرژی افزود: ایجاد سیلاب به دلیل دخالت‌های انسانی، به معنی ایجاد تغییر غیرطبیعی در توزیع آب باران و بازیابی سفره‌های زیرزمینی آن است زیرا تغییر مسیر آب باران و هدایت آن به سمت سد، به برخی مناطق روان‌آبی نمی‌رسد تا سفره‌های آب زیرزمینی بازیابی شده و عملا با خشکی آنها پوشش گیاهی برای همیشه از دست می‌رود.
