به گزارش اقتصادران، یکی از روش‌های محاسبه حجم کیک اقتصادی ایران، استفاده از روش هزینه‌ای است. بررسی ها حاکی از آن است که مخارج کل کشور در پاییز امسال در مقایسه با پاییز سال گذشته، ۵.۱ درصد بیشتر شده است.
در مقابل میزان مصرف مردم به عنوان بزرگترین جزء مخارج کشور، کاهش یافته است. افزون بر آن تشکیل سرمایه نیز نسبت به سال گذشته کمتر شده است. این کاهش در تشکیل سرمایه به عنوان موتور محرکه رشد اقتصادی، زنگ خطری برای آینده کشور محسوب می شود. در ادامه به مقادیر تولید ناخالص داخلی به روش هزینه ای در پاییز امسال پرداخته شده و تغییرات آن نسبت به فصل مشابه سال قبل بررسی شده است.
رشد ۵ درصدی مخارج کل کشور در پاییز امسال
حجم تولید ناخالص داخلی کشور به دو روش ارزش افزوده و هزینه محاسبه می شود. در روش ارزش افزوده مشخص می شود که چهار بخش کشاورزی، صنعت، نفت و گاز و خدمات چه سهمی از تولید ناخالص داخلی ایران داشته اند. این روش از سمت تولید به محاسبه حجم کیک اقتصادی کشور می‌پردازد.
در روش هزینه ای، از دریچه مصرف و تقاضا حجم کیک اقتصادی ایران محاسبه شده است. به بیان دیگر این روش محاسبه می کند که مصرف خصوصی مردم، مصرف دولت، تشکیل سرمایه ثابت ناخالص، خالص صادرات کالا و خدمات و تغییرات موجودی انبار، چه میزان هزینه برداشته است.
بر اساس گزارش های منتشر شده از مرکز آمار، حجم تولید ناخالص داخلی ایران از ۲۰۸ هزار میلیارد تومان(همت) در پاییز ۱۴۰۱ به ۲۱۹ هزار میلیارد تومان در پاییز امسال رسیده است. بدین ترتیب تولید ناخالص داخلی پس از گذشت یک سال، رشد ۵.۱ درصدی را تجربه کرده است. هدف از این گزارش بررسی تولید ناخالص داخلی به روش هزینه ای در پاییز سال ۱۴۰۲ است. لازم به ذکر است در این گزارش از اعداد حقیقی استفاده شده است. به بیان دقیق تر از ارقام این گزارش اثر تورم و افزایش قیمت‌ها گرفته شده است.
سهم مصرف مردم از کیک اقتصادی کمتر شد
جدیدترین آمارها حاکی از آن است که بیشترین سهم از کیک اقتصادی ایران از سمت اجزا هزینه‌ای، متعلق به هزینه مصرف خصوصی بوده است. به بیان دقیق تر ۴۵.۹ درصد از مخارج کشور در پاییز ۱۴۰۲، به مصرف مردم اختصاص یافته است.
مقایسه میزان مصرف خصوصی در پاییز امسال با فصل مشابه سال قبل نشان می دهد، با گذشت یک سال این سهم ۰.۹ واحد درصد کمتر شده است. این درحالی است که به صورت کلی تولید ناخالص داخلی کشور افزایش بالغ بر ۵ درصدی داشته است. بنابراین می توان گفت با وجود آن که مصرف مردم در سال جدید بیشتر شده اما به دلیل رشد بیشتر مخارج در سایر بخش‌ها، سهم مخارج مصرف مردم کاهش یافته است.
سهم دولت از مخارج کل بالا رفت
گزارش مرکز آمار حاکی از آن است سهم مصرف دولت از کل مخارج اقتصادی در پاییز ۱۴۰۱ معادل ۲۰.۳ درصد بوده است. این سهم در پاییز امسال ۲.۲ واحد درصد بالا رفته و به ۲۲.۵ درصد رسیده است. بنابراین می‌توان گفت بخشی از رشد مخارج کل کشور، متاثر از افزایش چشم‌گیر مخارج دولت در پاییز جاری بوده است.
چشم انداز منفی در رشد اقتصادی آتی ایران
مخارج سرمایه ای، شامل هزینه ای است که صرف خرید کالاهای سرمایه نظیر ماشین آلات و ساختمان شده است. در پاییز ۱۴۰۱ سهم تشکیل سرمایه از مخارج کل ۱۰.۴ درصد بوده است. این سهم در پاییز امسال به ۱۰.۲ درصد رسیده است. کاهش مخارج تشکیل سرمایه در اقتصاد منجر به کاهش پتانسیل رشد اقتصادی می گردد و در صورت ادامه این رویه، می توان انتظار رشدهای منفی و نامناسب اقتصادی را در سال های آتی در ایران داشت. چرا که در اقتصاد کلان تشکیل سرمایه به عنوان موتور محرکه رشد اقتصادی شناخته شده و کاهش آن زنگ خطری جدی برای آینده اقتصادی محسوب می شود.
سهم صادرات از مخارج کل افزایش یافت
نگاهی به آمار مخارج کل اقتصادی نشان می دهد، سهم صادرات از کل مخارج اقتصادی در پاییز امسال معادل ۹.۳ درصد بوده است. این سهم در مقایسه با فصل گذشته سال قبل افزایش ۰.۶ واحد درصدی داشته است. خالص صادرات نشان دهنده تفاضل میزان صادرات کشور از مقدار واردات است. افزایش این سهم می تواند به دلیل کاهش واردات و یا افزایش صادرات در کشور رخ داده باشد.
بررسی ها نشان می دهد تغییرات موجودی انبار و اشتباهات آماری نیز به عنوان آخرین جزء اجزای هزینه ای، با ۱.۸ واحد درصد کاهش نسبت به پاییز سال قبل، سهم ۱۲.۱ درصدی از مخارج کشور را به خود اختصاص داده است.
