به گزارش اقتصادران، هرساله همزمان با آغاز فصل پرداخت مالیات اصناف و مشاغل، سروصداها علیه مالیات زیاد می‌شود، آنهم از جانب برخی صنوف و مشاغلی که با درآمدهای دههامیلیاردی، در فروش کالا و خدماتشان به مردم هم رحم نمی‌کنند و در عین حال از یک کارگر ساده هم کمتر مالیات می‌دهند.
فرار مالیاتی برخی اصناف در سال‌های مختلف موجب شده تا آمارهای شوکه‌کننده‌ای از وضعیت مالیات پرداختی صنوف مختلف به ثبت برسد، آنهم درحالی که کارگران و کارمندان با درآمدی بسیار پایین تر از صنوف قبل از اینکه حقوق‌شان را دریافت کنند، مالیات داده‌اند!
طبق اعلام رئیس سازمان امور مالیاتی، سال گذشته مالیات ۹۰ درصد صنوف ومشاغل، از صفر تا ۲۰ میلیون تومان بوده است؛ او البته این را هم گفته که پارسال میانگین مالیات ستانی از اصناف و بازاریان فقط هفت میلیون تومان بوده است،
آمارهای رسمی نشان می دهد که از مجموع درآمد مالیاتی کشور، کمتر از ۶ درصد مالیات را کل صنوف و مشاغل پرداخت می کنند که ۵۰ درصد مالیات پرداختی این مشاغل و صنوف صفر است. این درحالی است که وضعیت درآمدی اصنافی که مالیات‌شان صفر بوده، میلیاردی است و با این حال از پرداخت مالیات امتناع می کنند.
براساس روایت رسمی سازمان مالیاتی، مالیات دریافتی از اصناف و بازاریان تنها ۶ درصد منابع وصولی سال گذشته را شامل شده است؛ به عبارتی از حدود ۸۵۰ هزار میلیارد تومان درآمد مالیاتی کشور حدود ۵۰ هزار میلیارد تومان مالیات از اصناف و مشاغل بود، درحالیکه به گزارش مراجع رسمی بالغ بر ۳۰ درصد تولید ناخالص داخلی کشور در بخش اصناف است.
بنابراین، ۵۰.۶ درصد از اصناف در سال ۱۴۰۲ حتی یک ریال هم مالیات پرداخت نکرده اند؛ ۱۹.۴ درصد از اصناف نیز حداکثر تا ۵ میلیون تومان در سال مورد گزارش مالیات پرداخت کرده اند.
همچنین ۹.۷ درصد از اصناف بین ۵ تا ۱۰ میلیون تومان، ۴.۵ درصد بین ۱۰ تا ۱۵ میلیون تومان، ۴ درصد بین ۱۵ تا ۲۰ میلیون تومان، ۲ درصد بین ۲۰ تا ۲۵ میلیون تومان، ۱.۸ درصد بین ۲۵ تا ۳۰ میلیون تومان و ۷.۷ درصد نیز بیش از ۳۰ میلیون تومان مالیات پرداخت کرده اند.
همانطور که در نمودار زیر هم مشاهده می کنید ۸۸.۲ درصد از اصناف با درآمدهای میلیاردی در سال زیر ۲۰ میلیون تومان مالیات پرداخت کرده‌اند!
این در حالی است که کارمند و کارگری که ۲۰ میلیون تومان در ماه یعنی ۲۵۰ میلیون تومان در سال درآمد داشته باشد، ۳۰ میلیون تومان مالیات پرداخت می کند، یعنی بالاتر از متوسط همه صنوف و مشاغل. اما صنوفی که متوسط درآمد سالانه آنها بین ۳ تا ۶ میلیارد تومان است، سالیانه صرفاً ۱۰- ۲۰ میلیون تومان مالیات می‌دهند!
علیرغم اینکه صاحبان صنوف و مشاغل در پایین‌ترین سطح، حداقل ۱۰ برابر کارمندان و کارگران حداقل بگیر در سال درآمد دارند اما نگاهی به جدول مالیات پرداختی صنوف و مقایسه آن با کارمندان عذاب‌آور است.
مقایسه مالیات اصناف و حقوق‌بگیران (کارگران و کارمندان) حاکی از این است که بودجه دولت رسماً از جیب ضعفا، تأمین و به جیب و سفره اغنیا واریز می‌شود!
فرار مالیاتی پزشکان و طلافروشان مخصوصا در سال‌های اخیر خیلی مورد توجه و انتقاد قرار گرفته است؛ همانطور که در جدول بالا هم مشخص است، یک طلافروش با میانگین گردش پوز ۶میلیاردی در سال ۱۴۰۱ نهایتاً متوسط ۹ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان مالیات پرداخت کرده است! پزشکان و دندانپزشکان نیز در سال ۱۴۰۱ با آنهم حجم بالای درامدی که دارند متوسط تنها ۳۵ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان مالیات پرداخت کرده‌اند. نمایشگاه داران خودرو نیز با گردش ۳ میلیارد تومانی پوز در سال ۱۴۰۱ تنها ۲۰ میلیون تومان مالیات داده‌اند!
بررسی آمارهای جدید سازمان امور مالیاتی حاکی است، متوسط رقم مالیاتی که برخی از این صنوف و مشاغل در سال ۱۴۰۲ پرداخت کردند مثل پزشکان، طلافروشان، بنگاه‌های املاک، نمایشگاه داران خودرو که مردم هم دل خوشی از این صنوف ندارند و بخشی از گرانی‌ها را محصول عملکرد همین صنوف می دانند، ۱۰ و ۲۰ میلیون تومان در سال بوده است.
این درحالی است که یک کارمند با دریافتی ۲۵۰ میلیون تومان در سال ۳۰ میلیون تومان مالیات پرداخت کرده است. قانونگذار در سال های اخیر تلاش کرده تا با وضع قوانین جدید از فرار مالیاتی این گروه‌‌ها جلویگری کند با این حال اما همچنان آمار فرارهای مالیاتی اصناف بسیار بالاست و این امر همواره مورد انتقاد مردم ، کارگران و کارمندان بوده است چراکه آنها قبل از اینکه پول به حساب‌شان بیاید مالیات را داده اند با اینکه درآمد خاصی هم ندارند ولی اصناف با وجود درآمدهای میلیاردی به راحتی از اجرای قانون سرباز زده و فرار می کنند.
حتما خبرهای مربوط به فرار مالیاتی برخی صنوف را زیاد شنیده اید، از جمله خبری که هفته پیش شاهین مستوفی رئیس مرکز بازرسی، مبارزه با فرار مالیاتی و پولشویی سازمان امور مالیاتی از فرار مالیاتی ۵۰ میلیاردی ۴ طلافروش در شهر اردبیل داد.
با بازرسی انجام شده و با توجه به مدارک بدست آمده، مشخص شد چهار طلا فروشی اقدام به پنهان سازی بخش قابل توجهی از فعالیت اقتصادی خود در قالب گردش مالی صندوق قرض الحسنه نموده اند به نحوی که در سال ۱۴۰۱ جمع گردش مالی درآمدی آن ها در صندوق قرض الحسنه مذکور، قریب به ۵۱۰ میلیارد ریال بوده است که این مبلغ درآمدی در محاسبه مالیات این اشخاص در مقطع زمانی تسلیم اظهارنامه، لحاظ نشده بود و مجموع مالیات ابرازی طلافروش‌های یاد شده، تنها ۱۸ میلیون تومان بوده است.
این مورد البته فقط مربوط به یکی از پرونده های کشف فرار مالیاتی است و امثال این پرونده ها و فرار های مالیاتی قطعا بسیار است؛ اما نکته مهم اینجاست که حجم فرارهای مالیاتی درحالی همچنان بالاست که سازمان مالیاتی و دستگاه‌های مرتبط تسهیلات ویژه ای هم برای اصناف مختلف در این حوزه در نظر گرفته اند.
تازه ترین تسهیلات مالیاتی مربوط می شود به تصمیم اخیر سازمان مالیاتی مبنی بر امکان پرداخت مالیات در ۱۵ قسط؛ محمدهادی سبحانیان، رئیس سازمان امور مالیاتی کشور اعلام کرده است که در راستای تحقق شعار سال ۱۴۰۳ و تعامل حداکثری با اصناف و مشاغل برای اولین بار سازمان مالیاتی امکان پرداخت مالیات مقطوع مشاغل در ۱۵ قسط (سه برابر پارسال) را فراهم کرد.
لازم به ذکر است؛ در سال گذشته حداکثر تقسیط مالیات برای مؤدیان ۵ ماه بوده است. با این تصمیم سازمان امور مالیاتی و افزایش چندبرابری سقف تبصره ماده ۱۰۰ قانون مالیات‌های مستقیم، می‌توان انتظار داشت که مؤدیان بیشتری از ظرفیت این تبصره استفاده کنند.
به‌نظر می‌رسد که سازمان امور مالیاتی در راستای کاهش پرونده‌هایی که نیاز به رسیدگی دارند و بعضاً رسیدگی و وصول مالیات آنها تا حدود دو سال زمان می‌برد دست به گسترش دامنه تبصره ۱۰۰ و افزایش تسهیلات آن کرده است.
با این حال اما تجربه های قبلی نشان می دهد که با وجود تسهیلات گسترده مالیاتی که دولت برای اصناف در نظر گرفته، بازهم فرار مالیاتی اصناف بالاست؛ یکی از مصداق های بارز این فرارهای مالیاتی با وجود ارائه تسهیلات ویژه از سوی دولت مربوط به طلافروشان است. موردی که در هفته‌های اخیر هم شاهد آن بودیم. صنف طلا به دلیل نگرانی از آینده مالیاتی‌شان ۲ هفته دست از کار کشیدند! آنهم به این دلیل که طبق قانون مکلف به ثبت سرمایه و معاملات آنی خود در سامانه جامع تجارت شده اند. این درحالی است که طبق قانون از سال قبل باید این تکلیف را انجام میدادند ولی زمان گرفته بودند و بازهم در روزهای اخیر تسهیلات جدیدی از دستگاه های مربوطه گرفته اند تا حداقل بخشی از تکالیف قانونی خود را انجام دهند.
البته فرار مالیاتی فقط به طلافروش‌ها خلاصه نمی شود بلکه ۱۸ گروه صنفی به روایت آمار های رسمی وضعیت اسف‌باری در پرداخت مالیات دارند؛ سرانه مالیات پرداختی پزشکان و دندانپزشکان در سال ۱۴۰۱ معادل ۳۵.۳ میلیون تومان، نمایشگاه داران خودرو ۲۰ میلیون تومان، دفتر اسناد رسمی ۱۴.۵ میلیون تومان، بنگاه های املاک ۱۰.۶ میلیون تومان، رستوران و کافه‌ها ۹.۹ میلیون تومان، طلا و جواهر ۹.۶ میلیون تومان، شیرینی و قنادی ۸.۸ میلیون تومان، لوازم یدکی خودرو ۸.۲ میلیون تومان، وکلا ۸.۲ میلیون تومان، هنرمندان ۶.۶ میلیون تومان، سیگار و تنباکو ۶.۳ میلیون تومان، کیف و کفش ۶ میلیون تومان، ابزار فروشان ۶ میلیون تومان، لوازم خانگی ۵.۹ میلیون تومان، فرش و موکت ۵.۷ میلیون تومان، لوازم صوتی و تصویری ۴.۱ میلیون تومان، لوازم تحریر ۴.۱ میلیون تومان و مسافرخانه ها ۳.۷ میلیون تومان بوده است.
این درحالی است که ضعیف ترین صنف در کشور حداقل بیش از ۱۰ برابر یک کارگر ساده است و به عبارتی بخش قابل توجهی ازبودجه کشور از محل مالیات بر درآمد و حقوق تامین می شود، در واقع از جیب کارگر و کارمند خارج و به سفره صاحبان صنوف و مشاغل وارد می شود. این صنوف در واقع به جای مالیات دهی مالیات خواری و باج خواری می کنند یعنی سر سفره مالیاتی هستند که دولت از کارگر و کارمند می گیرد!
جدول سرانه مالیاتی ۱۵ صنف در سه سال گذشته در حالی منتشر شده که مالیاتی که تمامی این صنوف در طول یک سال پرداخت می‌کنند، تقریباً از مالیات یک سال یک کارگر کمتر است.
